Sỏi thận (Sạn thận)

Sỏi thận (sạn thận) là gì?

Sỏi thận là tình trạng rối loạn tiết niệu xảy ra khi muối hoặc chất hóa học trong nước tiểu hình thành nên các tinh thể. Những tinh thể này tăng trưởng và kết tụ tạo thành sỏi làm nghẽn dòng nước tiểu và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng bao gồm nhiễm trùng, tổn thương thận hay thậm chí là suy thận.

Các loại sỏi thận

• Sỏi canxi oxalate hay sỏi canxi phosphate. Sỏi thận chủ yếu xuất hiện ở dạng canxi oxalate và ít phổ biến hơn là canxi phốt phát. Oxalate là một chất do gan tạo ra hoặc được hấp thụ từ chế độ ăn uống hàng ngày. Mặt khác, sỏi canxi phosphate thường được tìm thấy ở những người có bệnh lý chuyển hóa, chẳng hạn như nhiễm toan ống thận.
• Sỏi cystine. Được tạo thành từ cystine, một axít amin được tìm thấy trong các enzyme tiêu hóa. Loại sỏi hiếm gặp này hình thành ở những người có bệnh di truyền khiến thận bài tiết quá nhiều cystine vào nước tiểu.
• Sỏi struvite. Loại sỏi này phát triển khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu. Vi khuẩn này tạo ra amoniac tích tụ trong nước tiểu.
• Sỏi axít uric. Loại sỏi này hình thành khi nước tiểu thường có tính axit quá cao và axit uric có thể tự tạo thành sỏi hoặc canxi. Sỏi axit uric phổ biến ở những người bị mất quá nhiều nước do tiêu chảy mạn tính hoặc ăn chế độ ăn chứa nhiều purine. Những người mắc bệnh đái tháo đường hoặc hội chứng chuyển hóa cũng dễ bị sỏi axit uric.

Sỏi thận chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới từ 20 đến 40 tuổi.

Các triệu chứng của sỏi thận (sạn thận) là gì?

Các triệu chứng của sỏi thận bao gồm:

• Máu trong nước tiểu
• Tiểu khó (nếu kích thước sỏi quá lớn)
• Buồn nôn và nôn
• Đau khi đi tiểu
• Đau dữ dội ở lưng và vùng mạng sườn của bụng, lan ra phía trước và vùng háng
• Không có triệu chứng. Một số sỏi, đặc biệt là nếu xuất hiện trong chất của thận, có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào.

Yêu cầu chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn bị đau nghiêm trọng đến mức không thể tìm được tư thế thoải mái hoặc ngồi yên, đi kèm với buồn nôn, nôn, sốt và ớn lạnh, máu trong nước tiểu và khó đi tiểu.

Nguyên nhân của sỏi thận (sạn thận) là gì?

Sỏi thận có thể xảy ra khi:

• Nước tiểu chứa ít hoặc không chứa chất nào thường có thể ngăn những khoáng chất này tích tụ thành tinh thể.
• Nước tiểu chứa nhiều khoáng chất hơn (canxi, oxalate, phốt phát, axit uric hoặc cystine) so với khả năng pha loãng.
• Mắc các bệnh lý khác như bệnh nang thận, nhiễm trùng đường tiết niệu và rối loạn chuyển hóa.

Những yếu tố nào gây ra nguy cơ sỏi thận (sạn thận)?

Các yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng phát triển sỏi thận bao gồm:

• Các yếu tố liên quan đến chế độ ăn uống như lượng chất lỏng nạp vào thấp trong khi lượng muối nạp vào cao, thực phẩm giàu oxalate (ví dụ như đậu phộng, hạnh nhân, dâu tây, trà và cà phê) và thực phẩm giàu purine (ví dụ như thịt nội tạng và động vật có vỏ)
• Các yếu tố môi trường như sống ở khu vực có khí hậu nóng gây đổ mồ hôi quá mức và lượng chất lỏng nạp vào thấp, dẫn đến giảm lượng nước tiểu và tăng nồng độ khoáng chất trong nước tiểu
• Các yếu tố di truyền bao gồm tiền sử gia đình mắc bệnh sỏi thận

Biến chứng và các bệnh liên quan của sỏi thận (sạn thận) là gì?

Nếu không được điều trị, sỏi thận có thể dẫn đến các biến chứng và bệnh nghiêm trọng hơn, bao gồm:

• Suy thận và mất chức năng thận xảy ra khi thận mất chức năng lọc đủ chất thải từ máu. Cơ thể sẽ bị quá tải chất độc nếu thận không thực hiện được chức năng, có thể đe dọa tính mạng.
• Nhiễm trùng. Sỏi thận làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu bằng cách gây gián đoạn dòng nước tiểu và ứ đọng. Nhiễm trùng hệ tiết niệu khép kín và bị nhiễm bệnh là một trường hợp khẩn cấp và cần được khắc phục kịp thời.

Làm thế nào để ngăn ngừa sỏi thận (sạn thận)?

Bạn có thể giảm nguy cơ bị sỏi thận bằng cách uống đủ lượng nước hàng ngày. Chọn một chế độ ăn ít muối và protein động vật và ăn ít thức ăn giàu oxalate cũng có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận.

Nếu bạn có nguy cơ bị sỏi thận cao hơn, hãy hỏi bác sĩ về chế độ ăn kiêng.